Η διαταραχή του φάσματος του αυτισμού (ASD) είναι μια νευρολογική και αναπτυξιακή διαταραχή που, μεταξύ άλλων, επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο σχετίζεται με το περιβάλλον του. Σε αυτή τη διαταραχή, τόσο οι γενετικοί όσο και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν ρόλο στοιχειοθετώντας τις διάφορες εκφάνσεις του ASD.
Ο John Cryan ένας βιοχημικός από το University College Cork της Ιρλανδίας ήταν από τους πρώτους επιστήμονες που ασχολήθηκαν με το πως σχετίζεται το εντερικό μικροβίωμα με την κοινωνική συμπεριφορά και άλλες μορφές κοινωνικής δράσης. Η επίδραση εντερικού μικροβιώματος στο νευρικό σύστημα που αναδεικνύεται σήμερα από πληθώρα επιστημονικών πηγών συντελείται μέσω του άξονα εντέρου-εγκεφάλου (gut-brain axis) από το οποίο μεταφέρονται βιοδραστικοί παράγοντες που παράγονται από τα βακτήρια του εντέρου και επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία. Για παράδειγμα παθογόνα βακτήρια του είδους Clostridium παράγουν προπιονικό οξύ εντός του εντέρου- ένα λιπαρό οξύ βραχεία αλύσσου (short chain fatty acid) το οποίο επηρεάζει την παραγωγή συγκεκριμένων νευροδιαβιβαστών και το οποίο σε πειράματα που έχουν γίνει σε ποντίκια φαίνεται πως πυροδοτεί συμπτώματα αυτισμού.
Η έλλειψη κάποιων βακτηριακών στελεχών όπως Bifidobacterium και Blautia φαίνεται επίσης να επηρεάζει την εγκεφαλική λειτουργία σε παρόμοιες μελέτες , με συνέπεια στο έντερο των ποντικών να παράγεται μικρότερη ποσότητα τρυπτοφάνης, μιας πρόδρομης ουσίας αναγκαίας για την παραγωγή σεροτονίνης αλλά και άλλων χημικών ενώσεων που επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία όπως το αμινοξύ 5AV (5-aminovaleric acid) και η ταυρίνη. Τόσο το 5 AV όσο και η ταυρίνη αυξάνουν τη δράση του GABA, ενός νευροδιαβιβαστή που εμπλέκεται σε πολλές νευρικές λειτουργίες που σχετίζονται με το ASD.
Σημαντικές διαφορές στη σύσταση του εντερικού μικροβιώματος έχει παρατηρηθεί και σε ανθρώπινες μελέτες. Ενδεικτικά έχει φανεί ότι σε παιδιά με αυτισμό υπάρχουν σημαντικά μικρότεροι πληθυσμοί από συγκεκριμένα στελέχη όπως Veillonellaceae, Coprococcus και Prevotella.
Οι αλλοιώσεις στο μικροβιότοπο του εντέρου ατόμων με ASD φαίνεται να προάγουν την ανάπτυξη ζυμομυκήτων ( Candida ) που απελευθερώνουν αμμωνία και τοξίνες που επίσης μπορούν να προκαλέσουν αυτιστική συμπεριφορά.Ένα υγιές μικροβίωμα θα εμπόδιζε τον πολλαπλασιασμό της Candida.
Στη βιβλιογραφία υπάρχουν επίσης αναφορές για την ύπαρξη αυξημένης διαπερατότητας τόσο του εντερικού φραγμού (leaky gut) όσο και του αιματο-εγκεφαλικού φραγμού (blood-brain barrier) σε άτομα με ASD, η οποία επιτρέπει σε τοξικούς μεταβολίτες να φτάνουν στον εγκέφαλο επηρεάζοντας άμεσα τη λειτουργία του.
Παράγοντες που επηρεάζουν τη σύσταση του εντερικού μικροβιώματος
Περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η μητρική παχυσαρκία στην εγκυμοσύνη, η γέννηση με καισαρική τομή, η διατροφή με φόρμουλα, η χορήγηση αντιβιοτικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και τα πρώτα τρία χρόνια της ζωής επηρεάζουν άμεσα τη σύσταση του εντερικού μικροβιώματος και φαίνεται να σχετίζονται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης ASD.
Μπορεί η διαμόρφωση του εντερικού μικροβιώματος να έχει θεραπευτική δράση;
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει διαθέσιμη θεραπεία για την ASD και η οι γονείς λαμβάνουν παρέμβαση που είναι προσαρμοσμένη στις συγκεκριμένες ανάγκες των παιδιών ASD. Υπάρχει πλήθος δεδομένων στη βιβλιογραφία που υποδεικνύει η διαμόρφωση του εντερικού μικροβιώματος μπορεί να είναι μια πιθανή θεραπεία για τα άτομα με ASD. Η στοχευμένη χορήγηση προβιοτικών , η μεταμόσχευση μικροβίων (FTM) και μια διατροφή που προάγει το μικροβιακό πλούτο του εντέρου (whole food plant based) θα μπορούσαν να αποτελέσουν κάποιες από τις μελλοντικές θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Θεραπείες με προβιοτικά, για παράδειγμα, Lactobacilli ή Bifidobacteria έδειξαν ενίσχυση του εντερικού φραγμού σε αρκετές μελέτες σε ανθρώπους και ποντίκια. Ωστόσο οι θεραπείες αυτές είναι ακόμα σε πειραματικά στάδια και απαιτούνται περαιτέρω κλινικές μελέτες για να θεσμοθετηθεί η χρήση τους.
Πηγές:
- https://www.frontiersin.org/articles/
- https://www.nature.com/articles/s41398-019-0389-6.pdf
- https://www.nature.com/articles/d41586-020-00198-y
Πηγή για εμάς: eimaimaia.gr
