“Ενισχυμένα» γάλατα για βρέφη και νήπια, γάλατα «τρίτης βρεφικής ηλικίας», που διαφημίζονται να ωθούν την ανάπτυξη και το IQ των παιδιών μας. Χρειάζονται; Βλάπτουν;
“Ενισχυμένα” γάλατα για βρέφη και νήπια είναι πιθανότερο να βλάπτουν παρά να ωφελούν γιατί:
– Αντικαθιστούν το φυσιολογικό, δηλαδή την συνέχιση του μητρικού θηλασμού
– Είναι συνήθως σε υψηλή συγκέντρωση σε σάκχαρα, πολύ περισσότερο από το φρέσκο γάλα, και επομένως συμβάλλουν σε εθισμό των μικρών παιδιών σε γλυκές γεύσεις, άρνηση φρέσκου γάλακτος και τροφών πιο ουδέτερης γεύσης, υψηλή πρόσληψη ενέργειας, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια νοσήματα όπως παχυσαρκία και διαβήτη
– Περιέχουν ισχυρές γευστικά ουσίες όπως η βανιλλίνη, κάτι που ισοπεδώνει την ποικιλία στο γευστικό αισθητήριο του παιδιού
– Εκτινάσσουν την τιμή στο προιόν και το κόστος, με αποτέλεσμα σημαντική επιβάρυνση στην τσέπη των γονιών – καταναλωτών
– Συστήνονται σε υπερδοσολογία ακόμα και μετά το έτος (πάνω από 500ml τη μέρα) με συνέπεια κίνδυνο παρεκτόπισης της φυσιολογικής διατροφής και ποικιλίας τροφών στο παιδί
– Είναι συχνά γάλατα σε σκόνη, και επομένως έχουν ενδογενώς κίνδυνο επιμόλυνσης, που μπορεί να επιβαρύνει ιδιαίτερα παιδιά άρρωστα
– Περιέχουν αυξημένες ποσότητες μετάλλων και ιχνοστοιχείων, τα οποία όταν δίνονται σε αυξημένες ποσότητες σε όλα τα παιδιά, δηλαδή και σε εκείνα που δεν τα χρειάζονται γιατί έχουν μια σχετικά καλή λοιπή διατροφή, μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολική πρόσληψη βιταμινών και μετάλλων, πράγμα που μπορεί να βλάψει την υγεία τους. Για παράδειγμα η πολυδιαφημιζόμενη προσθήκη εξτρά σιδήρου σε αυτά τα γάλατα, περα από το γεγονός ότι δεν συνεπάγεται και αυτόματα αυξημένη απορρόφηση σιδήρου από το έντερο, καθώς με το ασβέστιο του γάλακτος αναστέλλεται η απορρόφηση του σιδήρου, μπορεί να αυξήσει σημαντικά την συγκέντρωση σιδήρου στο έντερο του μικρού παιδιού, σίδηρος που είναι άριστο υπόστρωμα για την ανάπτυξη παθογόνων μικροβίων, και επομένως μπορεί να συμβάλλει σε παθολογική αλλαγή της μικροβιακής χλωρίδας του εντέρου ή και σε γαστρεντερίτιδες.
– Η λογική ότι το μικρό παιδί θα πάρει τα εξτρά ιχνοστοιχεία και βιταμίνες που χρειάζεται από το γάλα παραπλανεί τους γονείς, και εκτοπίζει την φροντίδα τους από τον στόχο να δίνουν στο νήπιό τους ισορροπημένη, ποικίλη διατροφή από το οικογενειακό τραπέζι.
– Πρόκειται για προιόντα πολυεθνικών συνήθως εταιριών, μη παραγόμενα τοπικά, με όλες τις συνέπειες και τους κινδύνους πρόσληψης τροφής μη τοπικά παραγόμενης μαζικής παραγωγής (μεταλλαγμένα, πρόσθετα, μη έλεγχος διαδικασίας παραγωγής από τον καταναλωτή, παράκαμψη της τοπικής οικονομίας, περιβαλλοντικές συνέπειες)
– Τέλος τα γάλατα αυτά προωθούνται και διαφημίζονται εσκεμμένα από τις εταιρίες με τρόπο ώστε να μοιάζουν με τα προηγούμενα γάλατα βρεφικής ηλικίας, να δημιουργούν εταιρική πίστη στους γονείς, να θεωρούνται ως κομμάτι ενός “συστήματος διατροφής” που ξεκινά με γάλατα της εταιρίας για εγκύους, για θηλάζουσες, για νεογέννητα και για βρέφη, με συνέπεια να δημιουργούνται τεχνητές ανάγκες για πολλά χρόνια για την οικογένεια και να υποσκάπτεται η έναρξη και η συνέχιση του αποκλειστικού μητρικού θηλασμού.
Υπάρχει πλέον αυξανόμενη έρευνα για το ότι η χορήγηση επιπρόσθετων συστατικών σε άτομα που δεν τα χρειάζονται όχι μόνο είναι αχρείαστη διαδικασία, αλλά μπορεί να βλάψει τον οργανισμό με αρνητικά αποτελέσματα.
“Ενισχυμένα” γάλατα για μεγαλύτερα παιδιά προωθούνται συστηματικά με ανεύθυνο μάρκετινγκ σε ευαίσθητους πληθυσμούς παιδιών σε όλο τον κόσμο. Χρειάζονται διεθνώς αλλά και στο επίπεδο της Ελλάδας οδηγίες αυστηρές και ρυθμίσεις για καθοδήγηση γονιών και επαγγελματιών υγείας και για περιορισμό ανεξέλεγκτου μάρκετινγκ. Η Αυστραλία εξέδωσε το 2012 οδηγίες για την βρεφική διατροφή όπου καθαρά αναγράφεται ότι ενισχυμένα γάλατα δεν χρειάζονται για υγιή παιδιά άνω του έτους. Την ίδια σύσταση περιμένουμε να ακούσουμε από τους υπεύθυνους επιστημονικούς και πολιτειακούς φορείς και στην Ελλάδα. Μέχρι να ευαισθητοποιηθούν οι αρμόδιοι, οι γονείς πρέπει να ενεργοποιηθούν για τα παιδιά τους, να μην παραπλανηθούν από τις παγίδες της ανεξέλεγκτης διαφήμισης – και συχνά ιατρικής συνενοχής μέσω επαγγελματιών υγείας – και να επιδιώξουν για το μικρό παιδί τους θηλασμό για τουλάχιστον 2 χρόνια, πλήρη διατροφή με ποικιλία από το οικογενειακό τραπέζι και αν θέλουν λογική χορήγηση φρέσκου πλήρους γάλακτος μετά το έτος. Και να απαιτήσουν δράση από τους υπεύθυνους, με όποιον τρόπο μπορούν, συμπεριλαμβανομένης και της ενίσχυσης της φωνής του Δικτύου Δράσης για την Βρεφική και Παιδική Διατροφή IBFAN Ελλάδας (www.ibfan.gr).
H μη κυβερνητική οργάνωση First Step Nutrition Trust εξέδωσε το 2013 ανασκόπηση για την χρήση «ενισχυμένων» γαλάτων ανά τον κόσμο. Ακολουθήστε τον σύνδεσμο:
http://www.firststepsnutrition.org/newpages/fortified_milks_for_children.html
Στέλιος Παπαβέντσης MBBS MRCPCH DCH IBCLC 2014
