Γονική άδεια: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για Κύπρο και Ελλάδα

by Tseriou 115
Σε αυτό το άρθρο θα διαβάσετε τα δικαιώματα σας για την γονική άδεια τόσο στην Κύπρο, όσο και στην Ελλάδα.

Τι ισχύει για την Γονική άδεια σήμερα στην Κύπρο και ποιους αφορά;

Η πρώτη «άδεια» που ζητάει κάποιος να μάθει όταν γίνεται γονιός είναι η άδεια μητρότητας και πατρότητας, για την οποία η Brief έκανε την έρευνα της σε προηγούμενη ανάλυση. Αυτή τη φορά θα δούμε την Γονική Άδεια, δηλαδή την άδεια που δικαιούται ένας γονιός αφού έχει λήξει η άδεια μητρότητας. Για το σκοπό αυτό η Brief επικοινώνησε με το Τμήμα Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, και συνέλεξε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες.

Ο Θεσμός της «Γονικής Άδειας»
Αρχικά, «ο θεσμός της γονικής άδειας εισήχθη στην Κύπρο το 2002 με τον περί Γονικής Άδειας και Άδειας για Λόγους Ανωτέρας Βίας Νόμο και προέβλεπε το δικαίωμα 13 εβδομάδων γονικής άδειας για τους εργαζόμενους γονείς». 

Το 2010 όμως, σύμφωνα με το Τμήμα Εργασίας, ο νόμος τροποποιήθηκε με 6 αλλαγές / βελτιώσεις, ώστε να γίνει πιο λειτουργικός και να ενθαρρυνθεί ο κόσμος να τον χρησιμοποιεί. Επιπλέον «το 2012 τέθηκε σε ισχύ ο Περί Γονικής Άδειας και Άδειας για λόγους Ανωτέρας Βίας Νόμος του 2012 (N. 47(I)/2012), ο οποίος εναρμονίζει το κυπριακό δίκαιο με την Οδηγία 2010/18/ΕΕ και οποίος αντικατέστησε όλους τους προηγούμενους Νόμους Περί Γονικής Άδειας.

Για παράδειγμα, μια από τις τροποποιήσεις είναι η διάρκεια της γονικής άδειας , η οποία αυξήθηκε από 13 σε 18 εβδομάδες. 

 

Τι ισχύει για τη Γονική Άδεια σήμερα:

  • Η γονική άδεια είναι άδεια χωρίς απολαβές με σκοπό τη φροντίδα και ανατροφή του παιδιού .
  • Έχει συνολική διάρκεια 18 εβδομάδες για κάθε παιδί (ασχέτως διδύμων, τριδύμων)και αφορά τη φροντίδα και ανατροφή του παιδιού. Σε περίπτωση χήρου γονέα η διάρκεια αυξάνεται σε 23 εβδομάδες.
  • Μόνο εργαζόμενος που έχει συμπληρώσει συνεχή απασχόληση 6 μηνών στον ίδιο εργοδότη την δικαιούται.
  • Ελάχιστη διάρκεια 1 εβδομάδα και μέγιστη 5 εβδομάδες ανά έτος. Για οικογένεια με 3 παιδιά και πάνω μέχρι επεκτείνεται σε 7 εβδομάδες. Με τη σύμφωνη γνώμη του εργοδότη η μέγιστη άδεια μπορεί να είναι μεγαλύτερη.
  • Παρέχεται, υπό προϋποθέσεις, η δυνατότητα μεταβίβασης δύο εβδομάδων γονικής άδειας από τον ένα γονέα στον άλλο (και όχι μόνο από τον πατέρα στη μητέρα).
  • Αυξάνεται το ύψος της χρηματικής ποινής σε περίπτωση καταδίκης εργοδότη από 3417 ευρώ που ίσχυε προηγουμένως, σε 7500 ευρώ.

Αξιζει να σημειωθεί ότι η Γονική Άδεια δεν «προτιμάται» ιδιαιτέρως και αυτό οφείλεται σε ένα χαρακτηριστικό – αδυναμία της. Εϊναι άδεια  χωρίς απολαβές. Αναλυτικότερα, ο αριθμός των αιτήσεων για γονική άδεια που έχουν υποβληθεί κατά τα έτη 2018 και 2019 είναι 250 και 260 αιτήσεις αντίστοιχα.​​​​​​​

 

Τι άλλο πρέπει να γνωρίζετε για να αιτηθείτε την άδεια:

Δικαίωμα αίτησεις έχουν οι φυσικοί γονείς και συγκεκριμένα:
Μητέρα: με τη λήξη της άδειας μητρότητας μέχρι και το 8ο έτος ηλικίας.
Πατέρας: με τη γέννηση του παιδιού μέχρι το 8ο έτος ηλικίας.
Παράλληλα, Δικαίωμα αίτησεις έχουν οι Θετοί γονείς
Μητέρα: με τη λήξη της άδειας μητρότητας και σε διάστημα 8 ετών από την ημερομηνία υιοθεσίας, με όριο το 12ο έτος ηλικίας του παιδιού.
Πατέρας: με την υιοθεσία του παιδιού και σε διάστημα 8 ετών από την ημερομηνία υιοθεσίας, με όριο το 12ο έτος ηλικίας.
Πάραυτα, στην περίπτωση παιδιού με αναπηρία η γονική άδεια λαμβάνεται μέχρι το 18ο έτος ηλικίας του παιδιού.

Ο εργαζόμενος οφείλει να προειδοποιήσει γραπτώς τον εργοδότη του, 3 εβδομάδες πριν από την ημέρα έναρξης της γονικής άδειας, και να αναφέρει την ημέρα έναρξης και λήξης της. Στις περιπτώσεις σοβαρής ασθένειας/ πάθησης παιδιού, η προειδοποίηση μειώνεται σε 1 εβδομάδα.
Ο εργοδότης έχει δικαίωμα να αρνηθεί τη χορήγηση γονικής άδειας εάν έχει εύλογη αιτία να πιστεύει ότι ο εργαζόμενος δεν δικαιούται τέτοια άδεια. Θα πρέπει όμως προτού αρνηθεί να ενημερώσει γραπτώς τον εργαζόμενο για την πρόθεση του να μην του χορηγήσει άδεια, και να καλέσει τον εργαζόμενο να υποβάλει εντός 7 ημερών τους λόγους που πιστεύει ότι δικαιούται την άδεια. Πριν ο εργοδότης αποφασίσει να αρνηθεί τη χορήγηση της γονικής άδειας, υποχρεούται να λάβει υπόψη τους λόγους για τους οποίους ο εργαζόμενος πιστεύει ότι δικαιούται την άδεια και εάν αρνηθεί θα πρέπει να αιτιολογήσει τους λόγους άρνησής του.

 

Τα μελλοντικά σχέδια
Το 2019 με οδηγία του ΕΕ τέθηκε σε ισχύ η Οδηγία (ΕΕ) 2019/1158 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους γονείς και τους φροντιστές, η οποία καταργεί την οδηγία 2010/18/ΕΕ του Συμβουλίου.
Βάσει λοιπόν της οδηγίας της ΕΕ, η Κύπρος αρχικά θέσπισε τα ατομικά δικαιώματα για την άδεια πατρότητας.
Επίσης, για το μη μεταβιβάσιμο μέρος της γονικής άδειας, που καθορίζεται στους δύο μήνες από το σύνολο των 4 μηνών), και την άδεια φροντίδας, καθώς επίσης προνοεί το δικαίωμα για ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας για τους εργαζόμενους γονείς και τους φροντιστές.

 

Το Deadline από ΕΕ
Τα κράτη μέλη της Ε.Ε. σύμφωνα με το Άρθρο 20 της εν λόγω Οδηγίας «Μεταφορά στο εθνικό δίκαιο» πρέπει να συμμορφωθούν με την νέα οδηγία έως τις 2 Αυγούστου 2022. Το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, προβαίνει ήδη στον συντονισμό των συναρμόδιων Τμημάτων/Υπηρεσιών του, για την έγκαιρη μεταφορά της Οδηγίας στο εθνικό δίκαιο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, η Κύπρος είναι ήδη εναρμονισμένη με αρκετές πρόνοιες της εν λόγω Οδηγίας, μέσω υφιστάμενων εθνικών ρυθμίσεων (π.χ. άδεια πατρότητας).
Παράλληλα, και με πιο βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, στο πλαίσιο υλοποίησης του Σχεδίου Δράσης Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής  2019 – 2020, το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων μελετά επί του παρόντος διάφορες πτυχές καθορισμού του κόστους καταβολής και του τρόπου χρηματοδότησης επιδόματος γονικής άδειας.

 

Τι ισχύει για την Γονική άδεια σήμερα στην Ελλάδα και ποιους αφορά;

Στην Ελλάδα τα πράγματα φαίνεται πως είναι πιο ευνοικά για τους νέους γονείς, αφού πλέον τα δικαιώματα τους όσον αφορά τις γονικές άδειες καθορίζονται ως εξής:

Γονική άδεια διάρκειας 4 μηνών: χορηγείται συνεχόμενα ή τμηματικά και για τους δύο γονείς με επίδομα από τον ΟΑΕΔ για τους δύο πρώτους μήνες, ίσο με τον κατώτατο μισθό. Μόνη προϋπόθεση είναι η επί 1 έτος απασχόληση του εργαζόμενου στον ίδιο εργοδότη. Αν υπάρχουν περισσότερα παιδιά, οι γονείς έχουν δικαίωμα να πάρουν άδεια και για αυτά, εφόσον από τη λήξη της άδειας που δόθηκε για το προηγούμενο παιδί μεσολάβησε ένας χρόνος πραγματικής απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη. Κατ’ εξαίρεση, γονείς διδύμων, τριδύμων ή και περισσότερων πολύδυμων τέκνων δικαιούνται να λάβουν τη γονική άδεια για κάθε παιδί ξεχωριστά, διακεκομμένα ή και συνεχόμενα, χωρίς να μεσολαβήσει ένας χρόνος πραγματικής υπηρεσίας. Σε περίπτωση υιοθεσίας ή αναδοχής τέκνου ηλικίας έως οκτώ ετών, η γονική άδεια χορηγείται από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια. Έπειτα από αίτηση του εργαζόμενου η γονική άδεια μπορεί να χορηγείται εναλλακτικά με τη μορφή μειωμένου ημερήσιου ωραρίου ή σε ημέρες άδειας, χωρίς να θίγεται το δικαίωμα του εργαζόμενου να λάβει το επίδομα γονικής άδειας. Σύμφωνα με μεταβατική διάταξη, ο ΟΑΕΔ υποχρεούται να καταβάλει το επίδομα της γονικής άδειας και στους γονείς που έλαβαν την άδεια με βάση το προηγούμενο πλαίσιο (που δεν προέβλεπε επίδομα) εφόσον η άδεια αυτή δεν είχε λήξει στις 19 Ιουνίου 2021, ημερομηνία που τέθηκε σε ισχύ ο νέος νόμος.

– Άδεια φροντιστή: η άδεια (άνευ αποδοχών) χορηγείται για την κάλυψη σημαντικών αναγκών ή φροντίδας συγγενών ή άλλων προσώπων που κατοικούν στο ίδιο νοικοκυριό, για σοβαρό ιατρικό λόγο. Προϋπόθεση είναι η συμπλήρωση 6 μηνών εργασίας και η διάρκεια της άδειας είναι έως 5 ημέρες για κάθε ημερολογιακό έτος.

 Θεσμοθετείται δικαίωμα απουσίας του γονέα ή φροντιστή έως δύο φορές το χρόνο και για μία ημέρα κάθε φορά για λόγους ανωτέρας βίας (π.χ. ασθένεια ή ατύχημα του παιδιού ή του προσώπου που χρήζει φροντίδας η οποία βεβαιώνεται με ιατρική γνωμάτευση). Η άδεια είναι με αποδοχές.

Γονείς παιδιών έως 12 ετών και φροντιστές δικαιούνται να ζητούν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας (όπως τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο εργασίας ή μερική απασχόληση) με προϋπόθεση ο εργαζόμενος να έχει συμπληρώσει έξι μήνες εργασίας στον ίδιο εργοδότη.

Με άλλες διατάξεις του νόμου, εξομοιώνονται τα δικαιώματα των εργαζομένων που υιοθετούν τέκνο έως οκτώ ετών με τις φυσικές μητέρες (μεταγενέθλιο τμήμα της άδειας μητρότητας, ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας), θεσπίζεται άδεια εργαζομένων γυναικών για υποβολή σε μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, ενώ συμπληρώνεται, κωδικοποιείται και βελτιώνεται το πλαίσιο για τη χορήγηση σειράς αδειών που προέβλεπε ήδη η νομοθεσία (όπως οι άδειες φροντίδας τέκνου, παρακολούθησης σχολικής επίδοσης, γάμου, προγεννητικών εξετάσεων, ασθένειας παιδιού, σοβαρών νοσημάτων, νοσηλείας, κ.ά.)

Τέλος, προβλέπεται ρητά ότι η απόλυση εργαζόμενου, επειδή ζήτησε ή έλαβε άδεια ή ευέλικτη ρύθμιση απαγορεύεται και είναι άκυρη ενώ σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης ισχύει η αντιστροφή του βάρους της απόδειξης. Δηλαδή ο εργοδότης θα πρέπει να αποδείξει στο δικαστήριο ότι η απόλυση έγινε για άλλους λόγους.

 

Πηγές: brief.com.cy / protothema.gr

You may also like