Οι γονείς και οι επαγγελματίες υγείας διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη αυτού του φόβου στα παιδιά, που τροφοδοτείται από το άγνωστο και την υπερβολική ανησυχία.
Είτε πρόκειται για οδοντιατρική επίσκεψη, ιατρική εξέταση ή εμβολιασμό στην πραγματικότητα το παιδί μπορεί να βιώσει αυτή την αίσθηση που συνήθως ονομάζεται «φόβος του γιατρού». Πρόκειται για έναν φόβο που θα τον ξεπεραστεί σύντομα, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις η συναισθηματική δυσφορία μπορεί να είναι μεγαλύτερη, ειδικά εάν επιβεβαιώνεται και ενισχύεται από αρνητικές και οδυνηρές εμπειρίες.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
«Όχι γιατρέ, όχι!» Επαναλαμβάνει ένα παιδί ανάμεσα σε λυγμούς στο γραφείο του παιδίατρου.
«Μην ανησυχείς, δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να πάθεις αν είμαι μαζί σου», η μαμά το καθησυχάζει.
«Θα το ελέγξω κι εγώ», προσθέτει ο μπαμπάς.
Η επίσκεψη ξεκινά και μετά από λίγο το κλάμα υποχωρεί, η πόρτα ανοίγει, φτάνοντας κι η γιαγιά, η οποία ρίχνεται στην μάχη λέγοντας: «Τι έχει κάνει σε εσένα χαρά μου; Σε πείραξε ο γιατρός; Έλα, τελειώνει τώρα».
Σκεφτόμαστε αυτό το επεισόδιο και παρατηρούμε πώς η μαμά, ο μπαμπάς και η γιαγιά είχαν τις καλύτερες προθέσεις, δηλαδή να καθησυχάσουν και να παρηγορήσουν.
Αλλά ποιο είναι το μήνυμα που αντιλαμβάνεται το παιδί;
«Ο παιδίατρος είναι ένα άτομο που θα μπορούσε ενδεχομένως να με βλάψει και πρέπει να είμαι σε επιφυλακή. Κάνω καλά που διαμαρτύρομαι, γιατί δεν υπάρχουν πολλά πράγματα που με κάνουν να νιώθω σίγουρος».
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό να παρουσιάσετε τον ειδικό ιατρό με θετικά λόγια, ως φίλος μικρών και μεγάλων δηλαδή. Για να γίνει αυτό, είναι απαραίτητο να επεξεργαστούμε τους φόβους μας εμείς οι ίδιοι πρώτα: εάν είμαστε οι πρώτοι που φοβόμαστε τον γιατρό, κινδυνεύουμε να επηρεάσουμε το παιδί μας προς αυτή την κατεύθυνση.
Ενσταλάξτε την εμπιστοσύνη
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στον παιδίατρο, τα λόγια και οι ενέργειες των γονέων μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να καταλάβει ότι μπορεί να εμπιστευτεί αυτούς που βρίσκονται μπροστά του (γονείς, ιατρό, προσωπικό ιατρείου).
Εάν ζητήσουμε, για παράδειγμα, από ένα αγόρι 2 ετών να εισέλθει στο ιατρείο πριν από τους γονείς του, πιθανότατα αυτό να «παγώσει» ήδη από την είσοδο.
Αυτό οφείλεται στο ότι χρειάζεται τον μπαμπά και τη μαμά να του «ανοίξουν τον δρόμο», πηγαίνοντας πρώτοι και χαιρετώντας τον γιατρό ήρεμα και χαμογελαστά: ακόμη και χωρίς να πουν τίποτα μεταξύ τους. Με αυτόν τον τρόπο οι γονείς το έχουν ήδη ενημερώσει οπτικά ότι είναι ένα ευνοϊκό και ασφαλές περιβάλλον για όλους.
Η ανάγνωση βιβλίων, η επινόηση ιστοριών, η ζωγραφική, το τραγούδι και το παιχνίδι μαζί με τον «φανταστικό γιατρό» ή με μία καρικατούρα του προσωπικού ιατρού στο σπίτι είναι τρόποι με τους οποίους μπορούν να μιλήσουν οι γονείς με τα παιδιά τους για τον συγκεκριμένο φόβο. Θα πρέπει να θυμούνται να υποδέχονται και να ακούνε πάντα το συναίσθημα του παιδιού τους, χωρίς να ελαχιστοποιούν αλλά ούτε και να τονίζουν την ανησυχία.
Μια άλλη συμβουλή είναι να παίρνουν καθημερινές ευκαιρίες για να μοιράζονται τα συναισθήματά με το παιδί (“ξέρεις, φοβήθηκα σήμερα το πρωί όταν…αλλά μόλις έμαθα ότι θα γίνω πιο δυνατός ανακουφίστηκα”). Αυτό θα βοηθήσει στην ενσυναίσθηση, θα του διδάξει να ονομάζει αυτό που αισθάνεται και να του προσφέρει ένα παράδειγμα για το πώς να χειρίζεται και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του.
Το δικαίωμα του παιδιού να ενημερώνεται
Είναι πάντοτε σημαντικό να ξέρει το παιδί τι θα συμβεί, είτε πρόκειται για έναν κοινό έλεγχο ρουτίνας είτε για πιο ευαίσθητα ζητήματα, όπως μία χειρουργική επέμβαση και νοσηλεία. Πρέπει να χρησιμοποιείται από τον γονέα μια γλώσσα που να είναι συνεπής για την ηλικία, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τον φόβο μαζί με το παιδί:
«Τώρα ο γιατρός παίρνει αυτό το παράξενο αντικείμενο που έχει ένα πολύ αστείο όνομα … ονομάζεται στηθοσκόπιο. Χρησιμοποιείται για να ακούσει την καρδιά. Ακούμε πρώτα τη μαμά και μετά τη δική σου» «Πρέπει να κάνουμε ένα τσιμπηματάκι, θα νιώσεις ένα τσίμ για μια στιγμή και μετά τίποτα».
Επιπλέον, οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι τα ψέματα ποτέ δεν βοηθούνε, γιατί το να εκπλήσσεται ένα παιδί από την βελόνα στο χέρι του γιατρού, θα του αφήσει μια κακή μνήμη για το πρόσωπό του, θα αυξήσει τον φόβο και θα υπονομεύσει την εμπιστοσύνη του απέναντι στους γονείς του.
Αντίθετα, η γνώση του τι θα συμβεί μειώνει τις ενοχλητικές φαντασίες και δίνει στο παιδί έναν πιθανό έλεγχο της κατάστασης, επιτρέποντάς του να ξεκλειδώσει τους ψυχικούς πόρους του και να αντιμετωπίσει αυτήν την κατάσταση, ακόμα κι αν είναι δύσκολο και επώδυνο.
Δεν είναι αναγκαία η ιατρική στολή, ο παιδίατρος γνωρίζει και διακοσμεί το ιατρείο του με ωραίο και ελκυστικό τρόπο σε ένα φιλικό, φωτεινό και ζεστό προς τα παιδιά περιβάλλον (πολύχρωμο, εξοπλισμένο με μερικά παιχνίδια και βιβλία) που θα τα κάνει να αισθάνονται άνετα.
Σε ορισμένα στάδια ανάπτυξης, το παιδί είναι εξαιρετικά καχύποπτο και δεν θέλει να αγγιχτεί από ξένα χέρια: οι γονείς μπορούν να ζητήσουν από τον παιδίατρο να κρατήσει ο ίδιος το παιδί κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, να είναι αυτός που θα το βάλει στην κλίμακα, στην ζυγαριά και ούτω καθεξής. Αργότερα, καθώς μεγαλώνει, μπορεί να εμπλέκεται όλο και περισσότερο, και ο ειδικός να εξηγεί τι πρόκειται να κάνει. Μερικές φορές, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, ο γιατρός και οι γονείς μιλούν μεταξύ τους για την υγεία του παιδιού ή τη συμπεριφορά του, σαν να μην είναι εκεί το ίδιο, κάπου αποτραβηγμένο πίσω στο εξεταστήριο. Πρέπει να θυμόμαστε ότι το παιδί είναι πάντα παρόν και προσεκτικό σε ό, τι αφορά το ίδιο και από το οποίο αισθάνεται αποκλεισμένο για λίγα λεπτά. Συγκεκριμένα, ορισμένες λέξεις που λέγονται από τους γονείς, το γιατρό ή το προσωπικό μπορεί να παρερμηνευθούν και να προκαλέσουν φοβισμένες φαντασιώσεις («ένωσα ότι πρέπει να βάλουν κάτι στα μάτια μου»).
Είναι επομένως καλό να απευθύνονται ορισμένες απλές οδηγίες και συμπεράσματα στο παιδί, ρωτώντας το πώς είναι, έχοντας εκφράσει τις σκέψεις του, και εξηγώντας του επίσης ότι θα πρέπει να βάλει, για παράδειγμα, μια οφθαλμική σταγόνα για την επιπεφυκίτιδα. Επιπλέον, η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του ειδικού, του παιδιού και των γονέων του μπορεί να κάνει τις επισκέψεις μια πιο ήρεμη στιγμή για την οικογένεια και το έργο του παιδιάτρου πιο ακριβές.
Πηγή: happyhealthykids.gr/
