«Η μουσική είναι η γλώσσα του πνεύματος. Ανοίγει το μυστικό της ζωής, φέρνοντας ειρήνη, διώχνοντας τις συγκρούσεις» Χαλίλ Γκιπράν.
Η ψυχική υγεία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της υγείας ενός ανθρώπου. Παρόλα αυτά, οι άνθρωποι σήμερα επικεντρώνονται περισσότερο στη σωματική υγεία παρά στη ψυχική, φροντίζοντας περισσότερο το σώμα παρά το πνεύμα και τον ψυχικό τους κόσμο. Με τον όρο ψυχική υγεία, δεν εννοούμε απλώς την απουσία κάποιας ψυχικής ασθένειας ή διαταραχής. Ένα άτομο ψυχικά υγιές, γνωρίζει τον εαυτό του και τις δυνατότητές του. Μπορεί να αξιοποιήσει τις δυνατότητές του στο μέγιστο, μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά διάφορα δύσκολα και στρεσογόνα γεγονότα στη ζωή του αλλά ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από ευελιξία στις διάφορες προκλήσεις της ζωής.
Οι ψυχικές διαταραχές αυξάνονται
Υπολογίζεται ότι παγκόσμια 450 εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν μια ψυχική διαταραχή. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 10% των εγκύων και το 13% των γυναικών που μόλις έχουν γεννήσει βιώνουν μια ψυχική διαταραχή, συνήθως κατάθλιψη. Επίσης, ένα ποσοστό 10-20% των παιδιών και εφήβων βιώνουν μια ψυχική διαταραχή, η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα οδηγεί σε σοβαρές επιπτώσεις στην ανάπτυξη του παιδιού, στη σχολική επίδοση και στην δυνατότητα του να ζήσει μια γεμάτη και παραγωγική ζωή. Η ψυχική υγεία, χρήζει μιας πιο ολιστικής αντιμετώπισης στις μέρες μας.
Τι είναι η μουσικοθεραπεία;
Η μουσικοθεραπεία είναι ένα παραϊατρικό επάγγελμα υγείας (όπως είναι και τα επαγγέλματα των ψυχολόγων, των λογοθεραπευτών, των διατροφολόγων κ.α). Ως επάγγελμα, ανήκει στις δημιουργικές θεραπείες μέσω τεχνών, μαζί με τη χοροθεραπεία, την εικαστική θεραπεία και τη δραματοθεραπεία. Η εφαρμογή της μουσικοθεραπείας σε άτομα με ψυχικές, ψυχολογικές και ψυχοσωματικές διαταραχές παίρνει τη μορφή μιας ψυχολογικής και ψυχοδυναμικής παρέμβασης.
Κεντρική θέση στη μουσικοθεραπευτική διαδικασία έχει η ανάπτυξη μιας θεραπευτικής σχέσης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, είτε παίζοντας μουσική (διαδραστική μουσικοθεραπεία) είτε ακούγοντας μουσική (δεκτική μουσικοθεραπεία). Και οι δύο αυτές μορφές μουσικοθεραπείας έχουν κλινικές εφαρμογές σε πολλούς τομείς της ψυχικής υγείας.
Ποια πρέπει να είναι τα προσόντα ενός μουσικοθεραπευτή;
Σημαντική προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα της μουσικοθεραπείας είναι ο μουσικοθεραπευτής να έχει ακαδημαϊκή εκπαίδευση και να είναι κάτοχος πανεπιστημιακού τίτλου πτυχιακού ή/και μεταπτυχιακού επιπέδου στη Μουσικοθεραπεία. Άτομα που είναι κάτοχοι άλλων τίτλων σπουδών (μουσικής, ψυχολογίας, εκπαίδευσης κλπ) και έχουν παρακολουθήσει κάποιο μάθημα ή σεμινάριο δεν μπορούν να ασκήσουν το επάγγελμα ή να χρησιμοποιήσουν τον επαγγελματικό τίτλο του μουσικοθεραπευτή.
Γιατί η μουσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει;
Είμαστε όλοι γεννημένοι με μια έμφυτη ανταπόκριση στη μουσική. Κανένας άνθρωπος δεν μένει ανεπηρέαστος απο τη μουσική. Aπό τη γέννηση, όλα τα βρέφη χρησιμοποιούν ήχους και μουσικά στοιχεία για να επικοινωνήσουν και να εξερευνήσουν το καινούργιο περιβάλλον. Η μουσική έχει κεντρική θέση στη ζωή μας. Είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ταυτότητά μας, την κουλτούρα και τα πνευματικά μας πιστεύω. Η μουσική μπορεί να μας ακουμπήσει και να μας επηρεάσει σε ένα πολύ βαθύ ψυχικό επίπεδο. Γι’αυτό και σήμερα, ο άνθρωπος έχει συνδιάσει τη μουσική και την υγεία με την επιστήμη της μουσικοθεραπείας. Η μουσική αποτελεί λοιπόν ένα πολύ δυνατό μέσο και εργαλείο στον τομέα της υγείας, προσφέροντας δυνατότητα για έκφραση και επεξεργασία συναισθημάτων, αλληλεπίδραση, δημιουργικότητα, δυνατότητα για αλλαγή και βελτίωση στον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου.
Πώς μπορεί να βοηθήσει η μουσικοθεραπεία στις ψυχικές διαταραχές;
Σήμερα, η μουσικοθεραπεία αποτελεί μια αναγνωρισμένη, ερευνητικά τεκμηριωμένη και αποτελεσματική ψυχολογική παρέμβαση για την φροντίδα και τη στήριξη παιδιών και ενηλίκων με ψυχικές διαταραχές. Είναι πολλά τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνει ένας άνθρωπος με ψυχική διαταραχή. Μερικά από αυτά είναι η έλλειψη κινήτρου, η κοινωνική απόσυρση και η μειωμένη συναισθηματική εμπειρία και ανταπόκριση. Η μουσικοθεραπεία μπορεί να έχει θετική επίδραση βοηθώντας στην έκφραση και επεξεργασία των αρνητικών συναισθημάτων που αισθάνεται ένα άτομο με ψυχική διαταραχή. Συγκεκριμένα, η μουσικοθεραπεία μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευεργετική:
- Ενθαρρύνοντας τα άτομα τα εκφραστούν δημιουργικά και να έρθουν σε επαφή με τη θετική και δημιουργική πλευρά του εαυτού τους.
- Αναπτύσσοντας τις κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες.
- Βοηθώντας τα άτομα να έχουν πιο ισχυρό κίνητρο για αλλαγή και βελτίωση.
- Αναπτύσσοντας επίγνωση του εαυτού καθώς και του εαυτού σε σχέση με τους άλλους.
- Χτίζοντας και δυναμώνοντας την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση.
- Γεφυρώνοντας το συναίσθημα με τη σκέψη, τον εσωτερικό με τον εξωτερικό μας κόσμο, δίνει μορφή και «φωνή» σε συναισθήματα και σκέψεις που είναι δύσκολο να εκφραστούν με λόγια.
- Παρέχοντας ένα ασφαλές περιβάλλον αποδοχής όπου η θετική αλλαγή μπορεί να λάβει χώρο.
Σε ποιές περιπτώσεις μπορεί να βοηθήσει η μουσικοθεραπεία;
Οι μουσικοθεραπευτές δουλεύουν σε όλο το φάσμα της ψυχικής υγείας με παιδιά και ενήλικες που αντιμετωπίζουν:
- Άγχος
- Κατάθλιψη (συμπεριλαμβανομένης της επιλόχειας κατάθλιψης)
- Διατροφικές Διαταραχές
- Κρίσεις πανικού
- Εθισμό και κατάχρηση ουσιών
- Διαταραχή μετατραυματικού στρές
- Φοβίες
- Ψύχωση
- Σχιζοφρένεια
Επίλογος
Οι έρευνες δείχνουν ότι η μουσικοθεραπεία έχει πολλά να προσφέρει στα άτομα με ψυχικές διαταραχές, είτε αυτά είναι παιδιά είτε ενήλικες. Μεταξύ άλλων, μπορεί να βελτιώσει την αυτοεικόνα και να αναπτύξει την αυτοπεποίθηση, να μειώσει το άγχος και την αναστάτωση, να αυξήσει το κίνητρο, να βελτιώσει τις διαπροσωπικές σχέσεις, να προσφέρει ασφαλή συνασθηματική εκτόνωση και έκφραση, και τέλος να δώσει μια ώθηση για αλλαγή και αυτοβελτίωση στο πλαίσιο πάντα μιας θεραπευτικής σχέσης.
