Δυσκολεύεστε να βάλετε το παιδί για ύπνο; 10 συμβουλές μιας ειδικού σε θέματα ύπνου

Η Δρ Sarah Bursaux, ειδικός σε θέματα ύπνου, μας μιλά για μερικές έξυπνες συμπεριφορές σχετικά με τον ύπνο και δίνει 10 συμβουλές για το πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί να κοιμηθεί.

Τα προβλήματα ή οι διαταραχές ύπνου στα παιδιά περιλαμβάνουν την αϋπνία (δεν κοιμούνται αρκετά), την υπερυπνία (κοιμούνται πολύ) και την παραϋπνία (περίεργες συμπεριφορές κατά τη διάρκεια του ύπνου). Πολλές διαταραχές είναι μοναδικές για κάθε παιδί, αλλά μπορεί να προκύπτουν και από τις προσπάθειες των γονιών, οι οποίοι, παρά τις καλές τους προθέσεις, καταλήγουν να επιδεινώνουν το πρόβλημα. Επίσης, τα προβλήματα ύπνου, που αντιμετωπίζουν τα παιδιά, μπορεί να οφείλονται σε δερματικές παθήσεις, όπως η ατοπική δερματίτιδα ή το έκζεμα.

Τι ακριβώς είναι οι διαταραχές ύπνου;

Και ποια διαταραχή ύπνου έχει το παιδί μου;

Ως διαταραχή ύπνου θεωρείται οποιαδήποτε διατάραξη της διάρκειας ή της ποιότητας του ύπνου. Με άλλα λόγια, κάποιος μπορεί να δυσκολεύεται να κοιμηθεί και ξυπνά συχνά, ενώ κάποιος άλλος μπορεί να κοιμάται, αλλά όταν ξυπνάει δεν νιώθει ξεκούραστος.

Οι παιδικές διαταραχές ύπνου διακρίνονται σε 3 κατηγορίες:

• Αϋπνία (το παιδί δεν κοιμάται αρκετά, μένει ξάγρυπνο)
• Υπερυπνία (το παιδί κοιμάται παραπάνω από όσο πρέπει – οι άνθρωποι δεν πρέπει να πέφτουν σε χειμερία νάρκη!) και
• Παραϋπνία (περίεργες συμπεριφορές κατά τη διάρκεια του ύπνου, όπως να υπνοβατεί, να μιλά, να αναπαριστά αυτά που ονειρεύεται…).

Πέρα από αυτόν τον ιατρικό διαχωρισμό, πολλές διαταραχές ύπνου είναι μοναδικές για κάθε παιδί. Η Δρ Bursaux, ειδικός σε θέματα ύπνου, βοηθάει τους γονείς να εντοπίσουν τα δικά τους μοτίβα συμπεριφοράς, τα οποία έχουν την πρόθεση να βοηθήσουν το παιδί να κοιμηθεί (π.χ. να ξαπλώνουν μαζί με το παιδί), αλλά σε βάθος χρόνου δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο.

Τι προκαλεί προβλήματα ύπνου στα παιδιά;

Γιατί το παιδί μου δεν κοιμάται καλά τη νύχτα;

«Συχνά, η απώλεια ύπνου οφείλεται στην εσωτερική λειτουργία της οικογενειακής μονάδας. Οι κακές συνήθειες -που μπορεί να προέρχονται από τις καλύτερες προθέσεις!- μεταδίδονται στο παιδί. Όλα σχετίζονται με τον τρόπο που τα παιδιά μαθαίνουν συμπεριφορές ύπνου, τις περισσότερες φορές από τους γονείς. Βέβαια, οι παράγοντες που παίζουν ρόλο είναι πολλοί, όμως είναι πολύ εύκολο να μπει κανείς σε μια τοξική ρουτίνα. Επιπλέον, αν οι γονείς έχουν άγχος για τον ύπνο, το ίδιο άγχος θα νιώσει και το παιδί. Γι’ αυτό, δουλειά μου είναι να εκπαιδεύω τόσο τα παιδιά όσο και τους γονείς στο θέμα του ύπνου για να καταφέρουν όλοι να κάνουν έναν καλό ύπνο τη νύχτα!»

«Οι διαταραχές ύπνου μπορεί, επίσης, να σχετίζονται με αλλεργίες, με το σύνδρομο υπνικής άπνοιας, με κολικούς, με βήχα και κρυολογήματα, ωτίτιδα, ή δερματικές παθήσεις, όπως η ατοπική δερματίτιδα. Συχνά, η ατοπική δερματίτιδα ή το έκζεμα κρατά το παιδί ξύπνιο. Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί με έκζεμα φτάνει στο τέλος του κύκλου του ύπνου, ξυπνά και αρχίζει να ξύνεται.»

Ατοπική δερματίτιδα και ύπνος

Όταν ένα παιδί δεν μπορεί να κοιμηθεί εξαιτίας του κνησμού

Ένα βασικό χαρακτηριστικό της ατοπικής δερματίτιδας (έκζεμα) που πολλοί γονείς δεν γνωρίζουν είναι ο αντίκτυπος στον ύπνο, αλλά η αλήθεια είναι ότι η διαταραχή του ύπνου είναι ένα από τα συνηθέστερα προβλήματα στα παιδιά με έκζεμα.

Το έκζεμα επηρεάζει το 10-20% των παιδιών και μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον ύπνο τους. Κατά τη διάρκεια των εξάρσεων, έως και το 83% των παιδιών δυσκολεύονται να κοιμηθούν ή ξυπνούν συχνά. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει  να υποτιμάται ο αντίκτυπος αυτού του ζητήματος στην ποιότητα ζωής: σε πολλές μελέτες, οι γονείς παιδιών με ατοπική δερματίτιδα ή έκζεμα θεωρούν τη διαταραχή του ύπνου ως τον δεύτερο, μετά τον κνησμό, παράγοντα με τις πιο αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής.

Άγχος, έκζεμα και ύπνος

Το άγχος μπορεί να δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο στα παιδιά με ατοπική δερματίτιδα. Όσο πιο αγχωμένο είναι το παιδί, τόσο περισσότερο φουντώνει το έκζεμά του και προκαλεί περισσότερο κνησμό, δυσκολεύοντας πραγματικά τον βραδινό ύπνο. Έτσι, αγχώνεται το παιδί ακόμα περισσότερο… και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται.

Πώς η έλλειψη ύπνου επηρεάζει το παιδί;

Τι αντίκτυπο έχει στην καθημερινή ζωή του παιδιού μου;

Η απώλεια ύπνου στα βρέφη και τα μικρά παιδιά μπορεί να επηρεάσει τόσο την υγεία και την ευεξία τους, όσο και την απόδοσή τους στο σχολείο. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι τα παιδιά που μέχρι την ηλικία των τριών δεν ακολουθούν μια συγκεκριμένη ρουτίνα για την ώρα του ύπνου έχουν χαμηλότερες επιδόσεις στα μαθηματικά, την ανάγνωση, τη χωρική αντίληψη και τη γλώσσα. Επιπλέον, τα παιδιά που κοιμούνται τακτικά λιγότερο από 10 ώρες κάθε βράδυ παρουσιάζουν περισσότερες πιθανότητες ανάπτυξης Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).

«Η έλλειψη ύπνου μπορεί να έχει ποικίλες συνέπειες στα παιδιά: απώλεια όρεξης, κλάμα, νευρικότητα, υπνηλία και άγχος για το θέμα του ύπνου.

Στην περίπτωση των παιδιών με ατοπική δερματίτιδα ή έκζεμα, η έλλειψη ύπνου μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ευπάθεια απέναντι σε λοιμώξεις και περισσότερη ευαισθησία στον πόνο. Μπορεί να επηρεάσει τη γνωστική τους ικανότητα και να διαταράξει τη συμπεριφορά τους, οδηγώντας σε δυσκολίες συγκέντρωσης και συναισθηματικά προβλήματα.

Φυσικά, η έλλειψη ύπνου δεν επηρεάζει μόνο το παιδί: επηρεάζει όλη την οικογένεια. Δημιουργεί άγχος στους γονείς και τα αδέλφια και προκαλεί εντάσεις στο σπίτι.»

Τι θα κάνατε για να βοηθήσετε το παιδί σας να κοιμηθεί;

Ζητήσαμε από τη Δρ Sarah Bursaux, ειδικό σε θέματα ύπνου, να μας πει μερικά από τα πιο τρελά πράγματα που έχουν κάνει οι γονείς για να βοηθήσουν τα παιδιά τους να κοιμηθούν.

«Οι διαταραχές ύπνου έχουν τόσο μεγάλο αντίκτυπο στο παιδί και την οικογένεια, που οι γονείς είναι διατεθειμένοι να δοκιμάσουν σχεδόν τα πάντα. Νομίζω ότι τίποτα δεν με εκπλήσσει πλέον!

Ένα ζευγάρι γονέων είχε μετατοπίσει την ώρα του ύπνου αργά τη νύχτα. Του έδιναν βραδινό στις 10 το βράδυ και το έκαναν μπάνιο τα μεσάνυχτα!

Κάποιοι άλλοι γονείς έκαναν για ώρες βόλτα με το αυτοκίνητο μέχρι τελικά το παιδί να αποκοιμηθεί.

Θυμάμαι ακόμα και μια οικογένεια, της οποίας όλα τα μέλη είχαν αλλάξει δωμάτια για να βολευτεί το παιδί με το πρόβλημα ύπνου. Ο πατέρας κοιμόταν στο σαλόνι, το παιδί με τις δυσκολίες ύπνου κοιμόταν με τη μητέρα στο κρεβάτι των γονιών και το αδερφάκι κοιμόταν σε άλλο δωμάτιο.»

Είναι σαφές ότι τα προβλήματα ύπνου ενός παιδιού έχουν τεράστιο αντίκτυπο σε όλη την οικογένεια. Διαβάστε παρακάτω τι προτείνει η Δρ Bursaux για τη διαχείριση των διαταραχών ύπνου, καθώς και τις 10 συμβουλές της για να βοηθήσετε το παιδί σας να κοιμηθεί χωρίς να καταφύγετε σε τρελές λύσεις!

Διαχείριση παιδικών διαταραχών ύπνου

«Σχεδόν όλες οι διαταραχές ύπνου μπορούν να αντιμετωπιστούν από έναν γενικό γιατρό, έναν παιδίατρο ή έναν παιδοψυχίατρο, όμως τον σημαντικότερο ρόλο τον παίζουν οι γονείς. Πολλές φορές, τα προβλήματα που φαντάζουν ανυπέρβλητα στην αρχή, μπορούν να λυθούν με δύο ή τρεις συνεδρίες.»

Κατά τη διάρκεια της πρώτης συνεδρίας, η οποία συνήθως διαρκεί αρκετή ώρα, ο επαγγελματίας υγείας αφιερώνει όλον τον απαιτούμενο χρόνο ακούγοντας τους γονείς και το ιστορικό του παιδιού. Προσπαθεί να εντοπίσει τη ρίζα της διαταραχής ύπνου και τους κύριους τρόπους εκδήλωσής της.

Στις επόμενες μία με δύο συνεδρίες, ο ειδικός εξηγεί τα χαρακτηριστικά του φυσιολογικού ύπνου και προτείνει νέους τρόπους διαχείρισης της διαταραχής ύπνου του παιδιού, χωρίς τη συνταγογράφηση ηρεμιστικών ή υπνωτικών χαπιών.

10 συμβουλές για να βοηθήσετε το παιδί σας να κοιμηθεί

1. Η επικοινωνία είναι το κλειδί: «Εξηγήστε γιατί είναι ώρα για ύπνο και γιατί ο ύπνος είναι σημαντικός. Πάντα να ακούτε και να απαντάτε σε όποιες ερωτήσεις μπορεί να έχει το παιδί, για να το καθησυχάσετε προτού πείτε καληνύχτα.»

2. Διώξτε το άγχος: «Το παιδί δεν πρέπει να βλέπει τον ύπνο σαν πρόβλημα ή σαν κάτι που απαιτεί υπερπροσπάθεια. Βοηθήστε το παιδί να δει τον ύπνο σαν στιγμή ηρεμίας και χαλάρωσης. Για να το πετύχετε, μπορείτε να του δώσετε μια σχετική αυτονομία σε ό,τι αφορά τον ύπνο. Μπορείτε να του επιτρέψετε να διαλέγει εκείνο τις πιτζάμες που θα φορέσει ή το παραμύθι που θα του διαβάσετε, κλπ.»

3. Μην κοιμάστε μαζί με το παιδί: «Στόχος οποιασδήποτε θεραπείας ύπνου είναι το παιδί να μάθει να κοιμάται μόνο του, στο δικό του κρεβάτι. Το να ξαπλώσετε μαζί με το παιδί μπορεί να φαίνεται ότι είναι η μοναδική λύση όταν νιώθετε εξάντληση και έχετε φτάσει σε αδιέξοδο, όμως πρέπει να εστιάσετε στους μακροπρόθεσμους στόχους σας! Από την πρώτη στιγμή που θα αφήσετε το παιδί να έρθει στο κρεβάτι σας, ή που θα στριμωχτείτε στο δικό του, δημιουργείτε μια συνήθεια που θα κάνει τα πράγματα πιο δύσκολα στο μέλλον.»

4. Ταΐστε το παιδί την ίδια ώρα κάθε μέρα: «Τα συνεπή γεύματα συμβάλλουν στη δημιουργία μιας γενικότερης σταθερής ρουτίνας, και αυτό βοηθά στην υγιεινή του ύπνου.»

5. Ακολουθήστε ένα σταθερό πρόγραμμα σε ό,τι αφορά την ώρα του ύπνου: «Τα παιδιά χρειάζονται μια σταθερή ρουτίνα σε ό,τι αφορά τον ύπνο. Να βάζετε το παιδί για ύπνο την ίδια ώρα κάθε μέρα και μην το αφήνετε να κοιμάται πριν από την προδιαγεγραμμένη ώρα του ύπνου.»

6. Τηρήστε μια καλή υγιεινή σε ό,τι αφορά τον ύπνο: «Για να κοιμηθεί καλά, το παιδί χρειάζεται μια σταθερή ρουτίνα, για παράδειγμα μπάνιο και διάβασμα ενός παραμυθιού. Και, φυσικά, πρέπει να κοιμάται και να ξυπνά την ίδια ώρα κάθε μέρα.»

7. Αντιμετωπίστε οποιαδήποτε υποκείμενη κατάσταση που μπορεί να διαταράσσει τον ύπνο: «Μερικές φορές, ο λόγος που το παιδί δεν μπορεί να κοιμηθεί είναι ιατρικής φύσης, όπως ο κνησμός λόγω της ατοπικής δερματίτιδας. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει πρώτα να αντιμετωπιστεί η δερματική πάθηση και έπειτα να εφαρμοστούν οι υπόλοιπες συμβουλές που ισχύουν για όλα τα παιδιά.»

8. Καταγράψτε την πρόοδό σας: «Μια καλή ιδέα είναι να χρησιμοποιήσετε ημερολόγιο και αυτοκόλλητα για να καταγράψετε το μοτίβο ύπνου του παιδιού. Μετά από έναν καλό βραδινό ύπνο, ανταμείψτε το παιδί με ένα από τα αγαπημένα του αυτοκόλλητα. Και αν το παιδί συγκεντρώσει επτά τέτοια αυτοκόλλητα, ανταμείψτε το με ένα μικρό δωράκι της επιλογής του.»

9. Τα παραμύθια πράγματι λειτουργούν: «Ένα από τα πιο απλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε το παιδί σας να κοιμηθεί είναι να του διαβάσετε κάτι. Αυτό θα του αποσπάσει την προσοχή από το άγχος της δυσκολίας να κοιμηθεί και μπορεί να το βοηθήσει να αποκοιμηθεί. Σε μερικά μικρά παιδιά αρέσει ακόμα και να τους διαβάζουν το ίδιο παραμύθι ή την ίδια ιστοριούλα κάθε βράδυ, γιατί κάνει την ώρα του ύπνου να μοιάζει με τελετουργικό. Δοκιμάστε να του τραγουδάτε το ίδιο νανούρισμα ή να του διαβάζετε το ίδιο παραμύθι κάθε βράδυ, αφού σβήσουν τα φώτα.»

10. Να είστε σαφείς όσον αφορά στους κανόνες: «Εξηγήστε με απλά και κατανοητά λόγια στο παιδί ότι όταν λέτε καληνύχτα αυτό σημαίνει ότι είναι ώρα για ύπνο. Μπορείτε να το καθησυχάσετε λέγοντας ότι ανυπομονείτε να απολαύσετε μαζί μια καινούρια μέρα το επόμενο πρωί.»