Τα όρια, ως ένας σημαντικός παράγοντας επιρροής στη συμπεριφορά των παιδιών, απασχολεί αρκετούς γονείς ως προς το πότε και πώς χρειάζεται να τίθενται, ώστε το αποτέλεσμά τους να είναι το επιθυμητό για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών.
Σε ορισμένες περιπτώσεις τα όρια χρειάζεται να τίθενται, όταν τα παιδιά επαναλαμβάνουν συμπεριφορές που έχουν αρνητικό αντίκτυπο είτε στα ίδια, είτε σε κάποιο άλλο άτομο, αγνοώντας τις συζητήσεις και τις συμβουλές των γονέων τους οι οποίες αφορούσαν τους λόγους για τους οποίους τα παιδιά δεν πρέπει «να κάνουν αυτή την αταξία».
Με απλά λόγια, όταν οι γονείς παρατηρήσουν ότι τα παιδιά «παρουσιάζουν» μια μη επιθυμητή συμπεριφορά, οι γονείς μπορούν αρχικά να ακούσουν από τα παιδιά τους λόγους για τους οποίους το κάνουν αυτό και να εξηγήσουν στα παιδιά για ποιους λόγους η συγκεκριμένη συμπεριφορά συστήνεται να αποφεύγεται.Αν τα παιδιά επαναλάβουν την ίδια ή παρόμοιου «είδους» συμπεριφορά οι γονείς μπορούν να συζητήσουν ξανά με τα παιδιά γιατί αυτή τους η συμπεριφορά συστήνεται να αποφεύγεται και ότι αν επαναληφθεί οι γονείς ίσως χρειαστεί να οριοθετήσουν πιο αυστηρά αυτές τους τις πράξεις/συμπεριφορές.
Η ενημέρωση των παιδιών για την οριοθέτηση της μη επιθυμητής συμπεριφοράς, δεν αποτελεί εκφοβισμό, αλλά μέτρο οριοθέτησης της. Οι γονείς θα μπορούσαν, εφόσον το επιθυμούν, να αποταθούν σε κάποιο ειδικό για τη διερεύνηση των αιτιών που προκαλούν την μη επιθυμητή συμπεριφορά ή/και για τους λόγους για τους οποίους τα παιδιά την επαναλαμβάνουν, όπου ο ειδικός θα έχει τη δυνατότητας αφού διερευνήσει σε βάθος να παρέμβει δεόντως.
Είναι σημαντικό για τους γονείς να γνωρίζουν ότι για την ορθή οριοθέτηση τέτοιων συμπεριφορών ότι τα παιδιά δεν πρέπει να στερούνται μέσα ικανοποίησης των αναγκών τους (π.χ. φαγητό, παιχνίδι, έξοδος κλπ).
Παραδείγματος χάρη, «Πρώτα θα μαζέψεις τα παιχνίδια σου και μετά θα παρακολουθήσεις το πρόγραμμα που θέλεις στην τηλεόραση».Τα παιδιά δεν στερούνται κάτι. Σε αυτό το παράδειγμα το παιδί θα παρακολουθήσει το πρόγραμμα που θέλει στην τηλεόραση, εφόσον μαζέψει τα παιχνίδια του.Με κανένα τρόπο δεν απαγορεύεται στο παιδί να παρακολουθήσει το πρόγραμμα που θέλει στην τηλεόραση.Εφόσον, όμως, το παιδί σταμάτησε να παίζει για να παρακολουθήσει το πρόγραμμα που θέλει στην τηλεόραση, και όταν σταματά να παίζει χρειάζεται να μαζεύει τα παιχνίδια του, τότε όταν ολοκληρωθεί η «διαδικασία» του παιχνιδιού με το μάζεμα των αντικειμένων, προχωρεί στην επόμενη δραστηριότητα (να παρακολουθήσει το πρόγραμμα που θέλει στην τηλεόραση).
Στις περιπτώσεις που τα παιδιά ζητούν να κάνουν κάτι το οποίο χρειάζεται να αποφεύγεται (π.χ. να δοκιμάσουν αλκοόλ), για τη οριοθέτηση της μη επιθυμητής συμπεριφοράς οι γονείς σε αρκετές περιπτώσεις χρειάζεται να επιμένουν στη απάντηση τους συζητώντας με το παιδί τους λόγους της οριοθέτησης («Τα παιδιά δεν μπορούν να πιούνε αυτό το ποτό για αυτό το λόγο»).
Αν οι γονείς είναι επίμονοι στην απάντηση τους (π.χ. τα παιδιά να μην δοκιμάσουν αλκοόλ) τα παιδιά δεν θα προσπαθήσουν να ικανοποιήσουν αυτό που θέλουν κρυφά από τους γονείς τους;
Αυτό συνήθως εξαρτάται από την ποιότητα της σχέση που οι γονείς έχουν με τα παιδιά.Δηλαδή, οι γονείς χρειάζεται να «αποπνέουν» εμπιστοσύνη στα παιδιά τους ώστε τα παιδιά να μην αμφιβάλλουν για αυτά που οι γονείς τούς λένε. Έτσι μπορεί να είναι πιο «εύκολο» για τα παιδιά να καταλαβαίνουν τους λόγους για τους οποίους οι γονείς οριοθετούν κάποιες συμπεριφορές και για αυτό το λόγο τα παιδιά σπανιότερα θα «προσπαθήσουν» και ικανοποιήσουν αυτό που «θέλουν».
Με πιο απλά λόγια, αν οι γονείς καταφέρουν να γίνουν πρότυπο εμπιστοσύνης στα μάτια των παιδιών τους, τα παιδιά θα εμπιστευτούν τους γονείς τους πιο εύκολα σε αυτά που οι γονείς τους τούς λένε («Επειδή οι γονείς μου τηρούν όσα μου λένε, για αυτό το λόγο πιστεύω όσα μου είπαν για το αλκοόλ και δεν θα δοκιμάσω σε αυτή την ηλικία»).
Σε περίπτωση που τα παιδιά «ικανοποιήσουν» αυτό που «θέλουν» (π.χ. δοκιμάσουν αλκοόλ) η κατανόηση και αποδοχή στη συμπεριφορά των γονέων μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αποκαλύψουν πιο εύκολα ότι προέβηκαν στη συμπεριφορά που οι γονείς οριοθέτησαν.Αυτό δεν σημαίνει ότι δίνει στα παιδιά το δικαίωμα να επαναλάβουν την ίδια συμπεριφορά.
Είναι σημαντικό οι γονείς να είναι δεκτικοί στην «αποκάλυψη» των παιδιών και να συζητούν μαζί τους με ήρεμο ύψος για τους λόγους που χρειάζεται να αποφεύγεται η όποια συμπεριφορά προκύπτει και είναι εκτός ορίων της οικογένειας, καθώς και τους λόγους που οδήγησαν τα παιδιά στο να κάνουν κάτι τέτοιο.Τέτοιες συζητήσεις ενδέχεται να «φέρουν προς τα πάνω» κάποια θέματα τα οποία είναι χρήσιμο για τους γονείς και τα παιδιά να αποταθούν σε κάποιο ειδικό.
Τα όρια αποτελούν παράγοντα της διαπαιδαγώγησης των παιδιών και για αυτό το λόγο είναι σημαντικό να τίθενται ορθά στις περιπτώσεις που χρειάζεται.
Στυλιανός Κωνσταντίνου
Εγγεγραμμένος Κλινικός Ψυχολόγος
[email protected]
Facebook – Instagram: stylianos.constant
Τηλ.: 99 860686
